Geen Assepoester meer in gebiedsontwikkeling

Ofwel: hoe Kickstad denkt over samenwerking en de juiste mindset in het samen maken van de stad.

Overheid, bewoners en markt moeten elkaar vinden om de gigantische woningbouwopgave en verduurzaming in de stad mogelijk te maken. Te vaak geloven we in onze eigen sprookjes. Te vaak lijkt onze aanpak op het sprookje van Assepoester; het komt goed, maar met heel veel ellende. Bouw in plaats daarvan aan een stapsgewijs proces en een gedragen verhaal. Dat begint met je eigen mindset.

Assepoester ontleed

Onlangs leerde ik dat er in de wereld van ‘storytelling’ maar een paar verhaallijnen te onderscheiden zijn. Alle verhalen zijn terug te leiden op één van deze lijnen, blijkt uit onderzoek. Eén van die verhaallijnen is het sprookje van Assepoester.

We kennen dit sprookje allemaal. De eenzame stiefdochter proeft steeds meer van het leven. Stapje voor stapje werkt ze toe naar het koninklijke bal. Eenmaal daar ontmoet ze haar droomprins, maar het gaat verschrikkelijk mis. Ze vlucht om klokslag twaalf naar huis en verliest in de haast haar glazen muiltje. Eenzaam en verslagen gaat ze weer terug naar haar oude leven bij haar boze stiefmoeder. Ze weet niet dat de droomprins aan queeste begint op zoek naar die éne voet die past bij het muiltje. Ze vinden elkaar en ze leefden nog lang en gelukkig.

Die verhaallijn kunt je als volgt visualiseren:

Gebiedsontwikkeling en Assepoester

Als we dagelijkse praktijk van samen steden maken even “plat” slaan ontstaat er een opvallende gelijkenis met het assepoesterverhaal. Een initiatiefnemer, of het nu een ontwikkelaar, bewoner of ambtenaar is, bedenkt een plan en bouwt stapje voor stapje zijn idee verder. Dan komt de grootste entree naar de buitenwereld.

Als het plan eenmaal in het publiek domein is geland, gaat het helemaal mis. Overweldigd door alle reacties, partijen die zich gepasseerd voelen, overheden die met nieuwe regels aankomen, vriendjespolitiek en zo verder, gaat het plan door een diep dal.

Dit is het punt waarop Kickstad vaak ingehuurd worden: “Kunnen we niet iets met participatie?”. Hoewel ik graag zou schrijven dat onze methode de prins op het witte paard is, is dat niet het geval. Samen kom je doorgaans uit het dal. Het echter gaat vaak ten kostte van kwaliteit of goede relaties.

Dit verhaal van samen steden maken ziet er zo uit:

Hoe kan het dan wel? Het scheppingsverhaal.

Van alle verhaallijnen uit storytelling is er maar één geschikt voor het samen steden maken: het scheppingsverhaal. In dit verhaal gaan we in zeven stappen van licht en duisternis naar een wereld vol leven. Stapsgewijs bouwt dit verhaal zich op. Elke stap sluit af met een duidelijke mijlpaal: “en Hij zag dat het goed was”.

In een diagram ziet die verhaallijn er ongeveer zo uit:

De parallel met een gebiedsontwikkeling is gemakkelijk te maken. In plaats van één idee achter de schermen uitwerken, bouw je je plan stapsgewijs op in gesprek met elkaar. Je werkt telkens toe naar een nieuwe mijlpaal.

Die mijlpalen samen volgen elkaar op in een logische volgorde. Begin dus niet meteen aan een stedenbouwkundig plan, maar zet een stapje terug.  Zoek eerst eens naar onderliggende waarden die zowel markt, overheid als bewoners in een gebied kunnen onderschrijven. Het scheppingsverhaal begint immers ook met licht en duisternis, en later volgen de details pas.

De onderste trede: de juiste mindset

Op de onderste trede start je project, de participatie en het smeden van je coalitie in gebiedsontwikkeling. Het is van belang dat je een proces opstelt, waarin je stapsgewijs je plan én verhaal opbouwt, met de juiste stakeholders aan tafel. Dat leidt tot betere plannen en betere besluitvorming en uiteindelijk tot meer kwaliteit en betere relaties. Kortom: bel ons eens wat eerder, dat betaalt zich terug.

Het begint allemaal bij de juiste mindset. De actualiteit van geest hebben dat de ander geen bedreiging is voor je plan, maar je plan aanvult, rijker maakt. En dat je met begrip voor elkaar echt samen steden kunt maken. Stop met geloven in je eigen sprookjes en bouw aan een verhaal in gesprek met anderen.

Wil je ervaren hoe wij denken over ‘de juiste mindset’?

Luister Kickstad podcast #1. Een actieve luisteroefening, waarbij je zelf aan de slag gaat en al doende onze mindset leert kennen.